Việc xác định thẩm quyền giải quyết tố cáo và phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo giữa cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan đảng có ý nghĩa quan trọng trong việc tiếp nhận, xử lý đơn thư và giải quyết tố cáo. Xác định đúng thẩm quyền giải quyết tố cáo sẽ giúp cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền thụ lý, giải quyết vụ việc kịp thời, nhanh chóng và đúng quy định của pháp luật.

Ngược lại, việc xác định không đúng thẩm quyền giải quyết tố cáo dẫn đến đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, đơn thư chuyển đi chuyển lại giữa các cơ quan, tổ chức. Điều này không những làm cho vụ việc không được thụ lý, giải quyết kịp thời, mà còn làm mất đi tính “thời sự” của vụ việc, có thể dẫn đến việc danh tính người tố cáo, nội dung tố cáo bị tiết lộ gây khó khăn cho quá trình xác minh kết luận nội dung tố cáo, người tố cáo có nguy cơ bị trả thù, trù dập.

 1. Thẩm quyền giải quyết tố cáo và các tiêu chí phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo giữa cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan của Đảng

 Theo Từ điển Luật học, thẩm quyền “là quyền chính thức được xem xét để kết luận và định đoạt, quyết định một vấn đề.”[1] Thẩm quyền còn được hiểu là “tư cách, quyền hạn về mặt chuyên môn được thừa nhận để có ý kiến có tính chất quyết định về một vấn đề nào đó”[2]. Thẩm quyền giải quyết tố cáo được hiểu là quyền hạn được pháp luật thừa nhận để tiến hành việc thụ lý, thẩm tra, xác minh, kết luận nội dung tố cáo và xử lý hành vi vi phạm.

 Phân định là “phân chia và xác định một cách rõ ràng, cụ thể”[3]. Phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo có thể được hiểu là việc phân loại (hay phân chia) và xác định rõ nội dung tố cáo thành từng nhóm tương ứng với chức năng, nhiệm vụ, phạm vi hoạt động để phân công cho các cơ quan nhà nước tiến hành việc thụ lý, thẩm tra, xác minh, kết luận nội dung tố cáo, xử lý hành vi vi phạm theo quy định.

 Như vậy, phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo giữa cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan đảng có ba nội dung. Một là, phân loại tố cáo xem tố cáo ai, tố cáo về vấn đề gì, có đủ điều kiện để xử lý hay không đủ điều kiện xử lý?. Hai là, xác định nội dung tố cáo để phân định thẩm quyền giải quyết của cơ quan nào (cơ quan hành chính, cơ quan tiến hành tố tụng, hay cơ quan đảng). Ba là, tiếp tục xác định cá nhân, cơ quan cụ thể nào có thẩm quyền thụ lý giải quyết tố cáo.

 Việc phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo do pháp luật quy định, mà cụ thể là Luật Tố cáo. Trên cơ sở quy định của Luật Tố cáo, căn cứ vào các tiêu chí cụ thể, vào chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy định, các cơ quan nhà nước, tổ chức, và cá nhân ban hành những quy định để thực hiện việc tiếp nhận, thụ lý và giải quyết tố cáo áp dụng trong ngành, lĩnh vực do cơ quan, đơn vị, cá nhân mình phụ trách, quản lý. Giải quyết tố giác tội phạm được thực hiện theo Bộ Luật Tố tụng Hình sự. Giải quyết tố cáo trong đảng được thực hiện theo Điều lệ và các quy định của Đảng.

 Để phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo giữa cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan đảng, chúng ta có thể dựa vào các tiêu chí sau:

 Thứ nhất, căn cứ tính chất của hành vi vi phạm

 Hành vi vi phạm là hành vi của cá nhân, cơ quan, tổ chức không tuân thủ các quy định, nghĩa vụ do pháp luật, hoặc do tổ chức quy định. Ở đây có hai loại hành vi vi phạm cần phải xác định là hành vi vi phạm pháp luật, và hành vi vi phạm cương lĩnh, nghị quyết, điều lệ, quy định của tổ chức Đảng Cộng sản Việt Nam (gọi chung là quy định của Đảng). Điểm chung của hai hành vi vi phạm này là không thực hiện, hoặc thực hiện không đúng các quy định của pháp luật, quy định của Đảng hoặc làm những việc mà pháp luật, quy định của Đảng cấm không được làm đã gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho cá nhân, cơ quan, tổ chức, xã hội; ảnh hưởng đến sự công minh của pháp luật hoặc uy tính của Đảng. Tất cả các hành vi trên đều có thể trở thành đối tượng của tố cáo.

 Căn cứ vào tính chất, mức độ hành vi vi phạm và trách nhiệm pháp lý của hành vi bị tố cáo, có thể phân thành ba nhóm hành vi vi phạm  như sau:

 Một là, hành vi vi phạm pháp luật hình sự, là hành vi vi phạm các quan hệ xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự. Đối tượng bị tố cáo là bất kỳ ai phạm tội. Họ có thể là những công dân bình thường, đảng viên hoặc những người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức nước ngoài, tổ chức phi chính phủ; người nước ngoài, người không quốc tịch. Những người vi phạm pháp luật hình sự sẽ bị khởi tố, điều tra, xét xử theo trình tự, thủ tục tố tụng hình sự. Trong tố tụng hình sự, tố cáo còn được gọi là tố giác tội phạm.

 Hai là, hành vi vi phạm pháp luật hành chính, là các hành vi vi phạm liên quan đến hoạt động hành chính (không bao gồm hành vi phạm tội), thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan hành chính nhà nước. Tố cáo hay tố cáo hành chính hướng tới các hành vi sai phạm phát sinh trong phạm vi quản lý nhà nước. Nó gồm hai nhóm đối tượng: (1) hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ; (2) hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào đối với việc chấp hành quy định pháp luật về quản lý hành chính nhà nước gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Việc tố cáo và giải quyết tố cáo hành chính được thực hiện theo pháp luật hành chính. Hành vi vi phạm pháp luật bị tố cáo ở đây có thể chỉ bị xử lý hành chính, xử lý kỷ luật mà chưa đến mức bị xử lý hình sự. Đối tượng bị tố cáo là các chủ thể vi phạm pháp luật hành chính. Nhóm chủ thể này bao cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và các chủ thể khác như cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp và mọi công dân vi phạm trật tự quản lý hành chính. Tố cáo và giải quyết tố cáo hành chính được quy định cụ thể trong pháp luật về tố cáo hành chính, mà cụ thể là Luật Tố cáo và các văn bản hướng dẫn thi hành.

 Ba là, hành vi vi phạm khác được hiểu là những hành vi vi phạm các quy định mà không phải là quy định pháp luật. Nó có thể bao gồm hành vi vi phạm các quy định của các tổ chức, đoàn thể, các doanh nghiệp hoặc cũng có thể là hành vi vi phạm đạo đức. Đối tượng tố cáo thông thường là những thành viên của tổ chức đó. Việc tố cáo và giải quyết tố cáo sẽ căn cứ vào Điều lệ, quy định mà tổ chức, đoàn thể hay hiệp hội đó đề ra. Hành vi vi phạm của Đảng viên thuộc một trong số những hành vi thuộc nhóm nay. Nói một cách cụ thể tố cáo Đảng viên vi phạm các quy định cùa Đảng được gọi là tố cáo trong Đảng và được giải quyết theo quy định, Điều lệ của Đảng.

 Thứ hai, chủ thể của hành vi vi phạm (đối tượng bị tố cáo)

 Chủ thể của hành vi vi phạm là một trong những tiêu chí để phân định thẩm quyền giải quyết giữa cơ quan hành chính nhà nước và cơ quan đảng. Đồng thời cũng là tiêu chí để xác định thẩm quyền giải quyết cụ thể trong giải quyết tố cáo vi phạm quy định của Đảng, vi phạm pháp luật hành chính.

 Thứ ba, lĩnh vực phát sinh tố cáo (khách thể, quan hệ pháp luật được pháp luật bảo vệ )

 Hành vi vi phạm trong lĩnh vực nào thì cá nhân, cơ quan được giao trách nhiệm quản lý hành chính nhà nước lĩnh trong vực tương ứng đó có thẩm quyền giải quyết, không phân biệt chủ thể vi phạm trong lĩnh vực đó (đảng viên, cán bộ, công chức hay người dân) là ai? Như lĩnh vực quản lý về đất đai, về thuế, về hải quan, về điện lực…

 Thí dụ, khi công dân tố cáo ông Nguyễn Văn A là Chủ tịch Uỷ ban nhân dân, Phó Bí thư Đảng ủy xã B có hành vi vi phạm nguyên tắc quản lý đất đai, thì phân định thẩm quyền có thể là cơ quan quản lý hành chính nhà nước về đất đai (nếu xác định vi phạm chưa đến mức phải xử lý hình sự) hoặc là cơ quan tiến hành tố tụng (nếu vi phạm đó có cấu thành tội phạm), chứ không phải là cơ quan đảng, mặc dù người vi phạm đó là Bí thư.

 2. Thực tiễn phân định thẩm quyền giữa cơ quan hành chính, cơ quan tố tụng và cơ quan của Đảng

 2.1. Phân định thẩm quyền giải quyết giữa cơ quan hành chính nhà nước với cơ quan tiến hành tố tụng

 Theo quy định của Luật Tố cáo năm 2018, tố cáo và giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ và hành vi vi phạm pháp luật khác về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực được thực hiện theo Luật Tố cáo và quy định khác của pháp luật có liên quan. Trường hợp luật khác có quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo khác với quy định của Luật Tố cáo thì áp dụng quy định của luật đó. Việc tiếp nhận, giải quyết tố giác và tin báo về tội phạm được thực hiện theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự (Điều 3).Trong quá trình tiếp nhận, xử lý tố cáo, nếu thấy hành vi bị tố cáo có dấu hiệu của tội phạm thì chuyển ngay hồ sơ, tài liệu đến Cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát nhân dân có thẩm quyền để xử lý theo quy định của pháp luật. Trường hợp hành vi bị tố cáo gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm, quyền và lợi ích hợp pháp khác của cá nhân thì cơ quan, tổ chức, cá nhân nhận được tố cáo phải áp dụng biện pháp cần thiết theo thẩm quyền hoặc thông báo ngay cho cơ quan Công an, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có thẩm quyền để ngăn chặn kịp thời hành vi vi phạm (Điều 27).

 Quy định cho thấy có sự phân định rõ về việc áp dụng pháp luật và thẩm quyền giải quyết giữa cơ quan hành chính và cơ quan tố tiến hành tụng trong việc tiếp nhận, xử lý tố cáo. Tố cáo và giải quyết tố cáo không chỉ được quy định ở Luật Tố cáo mà còn được quy định ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác (Bộ Luật Tố tụng Hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự,…). Trong đó, quy định trong Luật Tố cáo là những quy định chung, các văn bản quy phạm pháp luật khác là những quy định cụ thể trong từng ngành, lĩnh vực. Việc tiếp nhận, xử lý tố cáo trước hết căn cứ vào Luật Tố cáo; và tùy thuộc vào từng vụ việc cụ thể mà xác định thẩm quyền giải quyết (cơ quan hành hính hay cơ quan tiến hành tố tụng), sau đó sẽ xác định văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh và cơ quan có thẩm quyền giải quyết đối với vụ việc đó.

 Luật Tố cáo quy định các hành vi vi phạm bị tố cáo trong quá trình thực thi nhiệm vụ, công vụ và các hành vi vi phạm pháp luật khác về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực được thực hiện theo Luật Tố cáo (còn gọi là tố cáo hành chính) và thuộc thẩm quyền giải quyết của hệ thống các cơ quan hành chính. Nhưng nếu các hành vi vi phạm này hoặc mọi hành vi vi phạm pháp luật khác có dấu hiệu của tội phạm thì sẽ áp dụng theo pháp luật hình sự, và thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan tiến hành tố tụng.

 2.2. Phân định thẩm quyền giải quyết giữa cơ quan của Đảng với cơ quan hành chính nhà nước

  Tố cáo trong Đảng là việc công dân Việt Nam, đảng viên báo cho tổ chức đảng hoặc cán bộ, đảng viên có trách nhiệm biết về hành vi của tổ chức đảng hoặc đảng viên mà người tố cáo cho là có dấu hiệu vi phạm Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy chế, kết luật của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, xâm phạm quyền và lợi ích của tổ chức hoặc cá nhân.Trường hợp cơ quan, tổ chức cung cấp các thông tin, báo cáo cho tổ chức đảng, đảng viên có trách nhiệm về dấu hiệu vi phạm của tổ chức đảng hoặc đảng viên thì không phải là tố cáo[4].

 Theo mục 5.1.2 tại Quy định số 30-QĐ/TW ngày 26/7/2016 của Ban Chấp hành Trung ương về thi hành Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng, nội dung tố cáo trong Đảng phải giải quyết gồm:

 + Đối với tổ chức đảng: Những nội dung liên quan đến việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; đoàn kết nội bộ.

 + Đối với đảng viên: Những nội dung liên quan đến tiêu chuẩn đảng viên, tiêu chuẩn cấp ủy viên và trong việc thực hiện nhiệm vụ đảng viên; việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận của Đảng; về nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng, thực hiện chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn và phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.

 + Những nội dung tố cáo mà Ủy ban Kiểm tra chưa đủ điều kiện xem xét thì kiến nghị cấp ủy hoặc phối hợp hay yêu cầu tổ chức đảng ở cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết.

 Theo mục 5.1.3 của Quy định số 30-QĐ/TW đối tượng bị tố cáo gồm tổ chức đảng, đảng viên bị tố cáo. Thẩm quyền giải quyết tố cáo thực hiện theo quy định về phân cấp quản lý cán bộ của Bộ Chính trị và cấp ủy các cấp.

 Như vậy, cũng giống như tố cáo hành chính, chủ thể tố cáo trong Đảng chỉ có thể là cá nhân thực hiện việc tố cáo. Quy định của Đảng không thừa nhận chủ thể tố cáo là cơ quan, tổ chức.

 Về phạm vi đối tượng bị tố cáo: Phạm vi đối tượng bị tố cáo trong đảng có  phạm vi hẹp, chỉ bao gồm đảng viên và tổ chức đảng. Tuy nhiên, về phạm vi vi phạm của đối tượng bị tố cáo (khách thể) thì rộng hơn. Ngoài hành vi vi phạm về chính sách, pháp luật bị tố cáo, còn có hành vi vi phạm Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận của Đảng, các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; đoàn kết nội bộ (đối với tổ chức đảng); vi phạm về tiêu chuẩn đảng viên, tiêu chuẩn cấp ủy viên và trong việc thực hiện nhiệm vụ đảng viên; việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận của Đảng; về nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng, thực hiện chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn và phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên (đối với đảng viên) cũng có thể bị tố cáo.

 Rà soát các quy định của pháp luật chưa có quy định cụ thể về phân định thẩm quyền giải quyết giữa cơ quan đảng với cơ quan hành chính nhà nước. Nghiên cứu các văn bản của Đảng cho thấy có sự phân định thẩm quyền giải quyết đối với các đối tượng bị tố cáo là cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư Quản lý (cấp trung ương)[5]; cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy/Thành ủy quản lý (cấp tỉnh); cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Huyện ủy/Thành ủy/Thị ủy quản lý (cấp huyện)[6]. Trong đó, có sự phân công trách nhiệm giải quyết tố cáo giữa các Ban của Đảng và Ban cán sự các cơ quan nhà nước trong việc tiếp nhận, giải quyết tố cáo vi phạm các quy định của Đảng, cũng như vi phạm liên quan đến quản lý nhà nước trong mọi lĩnh vực.

 3. Một số tồn tại, bất cập trong thực tiễn thực thi phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo giữa cơ quan hành chính, cơ quan tố tụng và cơ quan của Đảng trong tiếp nhận, xử lý đơn tại địa phương

 Từ thực trạng quy định nêu trên, có thể thấy về cơ bản đã có quy định về phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo giữa cơ quan hành chính, cơ quan tố tụng, nhưng chưa có quy định cụ thể về phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo giữa cơ quan của Đảng với cơ quan hành chính ở địa phương. Thực tế tiếp nhận, xử lý đơn thư tố cáo, chúng tôi đã gặp phải một số tồn tại trong việc phân định thẩm quyền giải giữa các cơ quan trên. Cụ thể:

 - Phân định thẩm quyền giải quyết giữa cơ quan hành chính và cơ quan tiến hành tố tụng: Thực tiễn cho thấy, khi tiếp nhận, xử lý đơn thư, đối với đơn thư  tố cáo hành vi vi vi phạm về trật tự quản lý hành chính, đất đai, môi trường, chức vụ... rất khó để xác định được hành vi “có dấu hiệu tội phạm”. Việc xác định có hay không có “dấu hiệu tội phạm” chỉ thực hiện được khi phải tiến hành thẩm tra, xác minh, tiếp cận chứng cứ. Chính vì vậy, khi tiếp nhận, xử lý đơn thư trong những trường hợp nêu trên còn có những tồn tại sau:

 + Đối với cơ quan hành chính: Khi công dân gửi đơn tố cáo cán bộ, công chức, viên chức tham ô, vi phạm các nguyên tắc quản lý đất đai, tài chính, xây dựng cơ bản…; hoặc tố cáo các hành vi gây ô nhiễm môi trường đến cơ quan hành chính các cấp. Cơ quan hành chính khi tiếp nhận xác định thẩm quyền để thực hiện thụ lý (nếu thuộc thẩm quyền) hoặc chuyển đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết (nếu không thuộc thẩm quyền) theo thủ tục hành chính. Cơ bản các hành vi vi phạm khi được các cơ quan hành chính nhà nước giải quyết, kết luận thường chỉ bị xử lý vi phạm hành chính, rất ít trường hợp chuyển sang cơ quan tư pháp để giải quyết theo quy trình tố tụng, mặc dù người tố cáo liên tục có đơn yêu cầu phải xử lý, truy cứu trách nhiệm hình sự. Điều này gây ra lúng túng cho việc xử lý tiếp theo.

 + Đối với cơ quan cơ quan tư pháp (công an): Với những tố cáo như nêu ở trên, trong nhiều trường hợp cơ quan công an sẽ tiếp nhận, và sau đó ra quyết định “không khởi tố vụ án hình sự”. Không nhất trí với cách giải quyết đó, công dân lại tiếp tục gửi đơn. Trong những tình huống như vậy, khi công dân gửi đơn đến cơ quan hành chính, vụ việc sẽ không được xem xét, thụ lý giải quyết, với lý do đã được cơ quan công an xem xét, trả lời. Nếu công dân tiếp tục gửi đơn đến cơ quan công an, hay cơ quan hành chính thường nhận được hướng dẫn đến Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp để khiếu nại. Điều này dẫn đến hệ quả: Thứ nhất, bỏ sót nhiều hành vi vi phạm không bị xử lý hành chính, bởi khi cơ quan công an ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự không có nghĩa là hành vi đó không vi phạm hành chính, và phải chịu trách nhiệm hành chính. Thứ hai, việc xử lý tố cáo đã đi lệch hướng (đang từ tố cáo chuyển sang khiếu nại), và sẽ là không đúng nếu cơ quan viện kiểm sát thụ lý giải quyết khiếu, bởi quyết định không khởi tố đó không liên quan, xâm hại trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người tố cáo. Thứ ba, vụ việc sẽ kéo dài, công dân bức xúc, gửi đơn thư vượt cấp nhiều nơi, do hành vi bị tố cáo không được kết luận một cách thấu đáo.

 - Phân định thẩm quyền giải quyết giữa cơ quan hành chính và cơ quan cơ quan của đảng: Thực tiễn cho thấy cơ quan hành chính có sự lúng túng, thậm chí xử lý đơn tố cáo chưa phù hợp với quy định của Luật Tố cáo trong một số trường hợp người bị tố cáo bị tố cáo là Bí thư, Phó Bí thư, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã, cấp huyện; Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trực thuộc Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện vi phạm các nguyên tắc quản lý nhà nước. Sở dĩ có sự lúng túng là vì người bị tố cáo là đảng viên, cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ cấp huyện, cấp tỉnh quản lý. Thực tế đã tồn tại nhiều cách xử lý đơn khác nhau khi nhận được đơn tố cáo đối với những đối tượng trên.

 + Khi cơ quan hành chính tiếp nhận: (1) đơn được chuyển Ủy ban kiểm tra  cấp huyện, cấp tỉnh xem xét, giải quyết theo quy định của đảng; (2) bộ phận tiếp nhận đề xuất Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện thụ lý giải quyết theo Luật Tố cáo; (3) chuyển cơ quan công an nếu tố giác phạm các tội quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự.

 + Khi cơ quan đảng tiếp nhận: (1) đơn thư có thể chuyển cho Ủy ban kiểm tra các cấp xem xét, giải quyết theo quy định Đảng; (2) chuyển cho các Ban Cán sự đảng Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện theo quy định của đảng về việc giải quyết tố cáo đối với đảng viên là cán bộ thuộc diện Ban thường vụ cấp tỉnh, cấp huyện quản lý.

 Với các cách thức xử lý và chuyển đơn như vậy, trong nhiều trường hợp đơn thư được chuyển lòng vòng qua nhiều cơ quan khác nhau, gây nên tình trạng đơn thư tố bị chậm trễ trong việc thụ lý, giải quyết, bức xúc cho công dân.

 4. Kết luận, kiến nghị

 Tố cáo là một trong những kênh thông tin quan trọng trong việc phát hiện, phòng ngừa rủi ro và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, quy định của tổ chức. Với vai trò đó, tố cáo của công dân đã được đảng, nhà nước ta coi trọng, quyền tố cáo của công dân được ghi nhận trong hiến pháp và cụ thể hóa trong nhiều văn kiện của đảng, văn bản quy phạm pháp luật. Tố cáo có thể phân chia thành các dạng khác nhau tùy thuộc vào tiêu chí cụ thể. Có thể phân chia tố cáo thành tố cáo (tố giác) tội phạm, tố cáo hành vi tham nhũng, tố cáo hành chính, tố cáo tư pháp (trong hoạt động tố tụng), tố cáo hành vi vi phạm pháp luật khác. Ngoài những dạng tố cáo có tính pháp lý đó ra, chúng ta còn thấy một số dạng tố cáo khác, đó là tố cáo không có tính pháp lý[7]. Tố cáo vi phạm các quy định của Đảng (hay còn gọi là tố cáo trong Đảng) là một dạng của tố cáo không có tính pháp lý đó.

 Để tiếp nhận và giải quyết tố cáo có hiệu quả, tùy thuộc vào mỗi dạng tố cáo mà có quy định cụ thể khác nhau. Giữa chúng có sự phân định bằng các quy định cụ thể. Sự phân định đó được quy định trong một số văn kiện, văn bản quy phạm pháp luật khác nhau. Mặc dù chúng ta đã có những quy định về phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo giữa cơ quan hành chính, cơ quan tố tụng và cơ quan của Đảng, tuy nhiên các quy định về phân định thẩm quyền giải quyết tố cáo đó còn chưa cụ thể, rõ ràng, gây khó khăn trong việc tiếp nhận, thụ lý giải quyết tố cáo. Để công tác tiếp nhận, thụ lý và giải quyết tố cáo của công dân được hiệu quả, chúng tôi có một số kiến nghị như sau:

 - Đối với cơ quan của đảng: Cần có văn bản quy định rõ ràng, cụ thể và thống nhất về việc giải quyết tố cáo đối với đảng viên nói chung, và đảng viên là cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ các cấp quản lý trên phạm vi cả nước để phân định rõ thẩm quyền giải quyết tố cáo của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các cấp với các cơ quan của Đảng.

 - Đối với cơ quan tiến hành tố tụng: Cần có quy định cụ thể đối với những trường hợp không khởi tố vụ án hình sự nhưng có dấu hiệu vi phạm hành chính. Khi tiếp nhận đơn tố cáo của công dân vi phạm các quy định về quản lý nhà nước trong việc thực thi công vụ, nhiệm vụ; hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực mà chưa đến mức phải xử lý hình sự, nhưng cần phải xử lý trách nhiệm hành chính thì phải chuyển đơn đến cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền để xem xét theo quy trình giải quyết tố cáo hành chính. Cơ quan hành chính nhận được chuyển đơn hoặc đơn của công dân phải tiến hành thụ lý giải quyết theo pháp luật tố cáo.

 - Đối với cơ quan hành chính: Trong quá trình thụ lý, giải quyết tố cáo, nếu xác định hành vi bị tố cáo có dấu hiệu phạm tội thì cần chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để giải quyết theo quy trình tố tụng hình sự, không được giữ lại để giải quyết và xử lý trách nhiệm hành chính. Trong quá trình tiếp nhận đơn thư, trường hợp người tố cáo là cán bộ đảng viên thuộc Ban Thường vụ quản lý, người giải quyết phải căn cứ vào tính chất hành vi vi phạm và khách thể bị vi phạm để phân định thẩm quyền giải quyết thuộc cơ quan hành chính, cơ quan tố tụng hay cơ quan đảng; sau đó mới căn cứ vào chủ thể của hành vi vi phạm để xác định thẩm quyền giải quyết.

TS. Mai Văn Duẩn

Trưởng Ban tiếp công dân tỉnh Bắc Ninh

[1] Viện Khoa học Pháp lý (2006), Từ điển Luật học, NXB Từ điển Bách khoa, NXB Tư pháp, tr.701.

[2] Trung tâm Từ điển học, Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà nẵng, tr. 1188

[3] Trung tâm Từ điển học, Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà nẵng, tr.992

[4] Mục 5.1 Quy định số 30-QĐ/TW, ngày 26/7/2016 của Ban Chấp hành Trung ương về thi hành Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng

[5] Quyết định 210-QĐ/TW ngày 08/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương ban hành Quy định giải quyết tố cáo đối với đảng viên là cán bộ thuộc Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý.

[6] Tinh ủy, Thanh  ủy các tỉnh, thành phố; Huyện ủy, Thị ủy, Thành ủy các chuyện, thị xã, thành phố ban hành các quy định giải quyết tố cáo đối với đảng viên là cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ quản lý trên địa bàn.

[7] Tố cáo không có tính pháp lý được hiểu là tố cáo những hành vi, việc làm trái với quy tắc đạo đức (vô đạo đức); vi phạm quy tắc, quy chế, quy định hay điều lệ của tập thể, tổ chức (chính trị, chính trị-xã hội, xã hội nghề nghiệp).